11 October, 2005
Từ ngài tổng giám đốc tài ba cho đến anh chàng khuân vác ít chữ, không ai là không khắc cốt ghi tâm bài học: “Chớ để tất cả trứng trong một giỏ”, hay nói cách khác, đừng bao giờ dốc cạn vồn đầu tư vào một nơi.
1. Phân tán dàn trải các khoản đầu tư Suốt mấy thập kỉ trước, trong khắp hang cùng ngõ hẻm của Wall Street đi đến đâu người ta cũng nghe nhắc tới “phân tán rủi ro” và những lợi ích tuyệt vời của nó. Từ ngài tổng giám đốc tài ba cho đến anh chàng khuân vác ít chữ, không ai là không khắc cốt ghi tâm bài học: “Chớ để tất cả trứng trong một giỏ”, hay nói cách khác, đừng bao giờ dốc cạn vồn đầu tư vào một nơi. Tuy nhiên, nếu phân tán quá rộng và dàn trải thì “lợi bất cập hại” lúc nào không hay. Chẳng hạn bạn có 100 triệu đồng trong tay, và để “chắc cú”, bạn rót đều cho 100 công ty lớn nhỏ khác nhau. Kết quả cuối cùng ra sao? Cho dù toàn bộ 100 công ty đó nhất loạt ăn nên làm ra đi chăng nữa thì lợi nhuận thu về cũng chưa chắc đủ để bạn trang trải các khoản phí môi giới hay chi phí giao dịch khác phát sinh. Địa chỉ đầu tư thích hợp nhất dành cho những người “nhạy cảm” với mạo hiểm và rủi ro kiểu này là các Quỹ chỉ số (Index Fund) – về thực chất chính là tổ chức tập hợp nhiều công ty khác nhau. Theo đó, khoản lợi nhuận thu được sẽ sít sao dao động xung quanh những biến động của toàn bộ thị trường.
2. Bỏ qua nhân tố thời gian Đây là nhân tố quan trọng không thể bỏ qua nhằm chọn lựa loại hình đầu tư phù hợp. Giả sử khoản tiền của bạn chỉ được phép “nghỉ ngơi” trong một thời gian ngắn (1 hoặc 2 năm) thì nhất quyết không nên đầu tư vào thị trường chứng khoán hay tổ chức uỷ thác đầu tư góp vốn bằng cổ phần. (Mặc dù những hình thức đầu tư này đảm bảo lợi nhuận cố định lâu dài.) Ngược lại, nếu tiền nong có khoảng thời gian dư dả hơn 10 năm, ví dụ thế, thì sẽ lại là không khôn ngoan nếu ta dồn hết đầu tư vào trái phiếu (chứng chỉ có giá sinh lời ngắn hạn), trừ khi ta biết chắc rằng giá trên thị trường chứng khoán đang ở mức quá cao so với giá trị thực.
3. Không kiên trì Những nhà đầu tư thành công nhất thế giới đều có chung đặc điểm: luôn đặt niềm tin tuyệt đối vào công ty mình đã chọn lựa. Đổ tiền vào đầu tư đồng nghĩa với việc bạn đã buộc chặt tương lai của mình vào vận mệnh của doanh nghiệp đó. Công ty làm ăn phát đạt tức là bạn cũng phát tài theo. Chính vì thế, sau khi đã suy xét thận trọng nơi “chọn mặt gửi vàng” và quyết định đầu tư vào đó, bạn chẳng cần làm gì hơn ngoài việc… chờ đợi tận hưởng cuộc sống. Giá cổ phiếu lên xuống hàng ngày đâu có nghĩa lý gì, bởi lẽ bạn đâu có ý định sang tên đổi chủ số cổ phần ấy. Đến thời điểm thích hợp, quyết định sáng suốt, niềm tin trọn vẹn và sự kiên trì nhẫn nại sẽ được trả giá xứng đáng khi giá cổ phiếu ngày càng hứa hẹn lên cao. Tuy nhiên cũng không thể bỏ qua sự hiện diện của những tay chuyên nghề kinh doanh cổ phiếu. Công việc của anh ta là mua cổ phiếu của những công ty tiềm năng hứa hẹn lên giá, và khi thời điểm đó xảy ra, anh ta sẽ bán đứt số cổ phiếu ấy đi, kiếm lợi nhuận từ khoản chênh lệch và sau đó lại nhanh chóng kiếm tìm cơ hội làm ăn khác. Hình thức buôn qua bán lại này chắng khác gì đánh bạc, bởi lẽ nó không được định hướng bởi thực trạng kinh doanh của công ty phát hành cổ phiếu mà chỉ dựa trên sự may rủi phát sinh từ thị trường.
4. “Bé gan” Những thất bại cay đắng nhất luôn khởi nguồn từ tâm lý sợ hãi, do dự trong quyết định đầu tư và kinh doanh, Không ít người đã chẳng tiếc công nghiên cứu thị trường, thận trọng lựa chọn công ty để đầu tư, để rồi khi chỉ số chứng khoán có đôi chút dấu hiệu đi xuống đã vội vàng rút lui nhằm “bảo toàn lực lượng”. Hành động này thật không khôn ngoan chút nào. Nguyên lý “mua rẻ/ bán đắt” thì ai cũng rõ. Tuy nhiên, không phải lúc nào nó cũng chường mặt rõ ràng để người ra nhảy bổ vào nắm bắt cơ hội kiếm lời. Thực tế không hiếm trường hợp, khi công ty gặp phải những biến cố bất lợi, hầu hết mọi người đều mạnh ai nấy “chạy” để làm sao thoát thân càng nhanh càng tốt. Có mấy ai đủ bình tĩnh, khôn ngoan và sáng suốt dừng chân ở lại để khám phá ra rằng: vẫn còn rất nhiều của cải quý giá có thể khơi quật từ đống đổ nát này. Nói cách khác, đây là cơ hội ngàn vàng giúp họ thâu tóm toàn bộ cổ phần của công ty với giá “rẻ như bèo” – bởi lúc này chẳng có mấy ai thèm nhòm ngó tới. Và thành công rực rỡ thực sự mỉm cười với những người dũng cảm ấy khi công ty từng bước hồi sinh và vững mạnh như thủa ban đầu.